Hoe kan media-educatie kennis over anderen bevorderen in de derde kleuterklas?
 |  |  |
|---|
voorstelling auteurs
Welkom op onze website!
Wij zijn drie studenten die allemaal de richting bachelor Kleuteronderwijs volgen in de hogeschool VIVES Kortrijk/Tielt.
Wij gingen samen aan de slag om een Bachelorproef uit te werken rond kennis over anderen in de derde kleuterklas.
Wij onderzochten hoe je kleuters kan stimuleren om elkaar beter te leren kennen via media.
Meteen aan de slag
Achtergrondinformatie
Wat betekent media-educatie bij kleuters?
Het belangrijkste bij het gebruiken van een media is dat het medium gebruikt wordt als middel om een doel te bereiken. Daarom is het aangeraden om met iets te werken waarvoor de kleuters interesse tonen. Bij de leeftijd van vijf à zes jaar zijn dit vooral games. Met deze informatie, kan een IPad, tablet of computer ingezet worden met educatieve apps om de kleuters op een speelse manier iets aan te leren of bij te brengen. Enkel en alleen als er interesse is, kan het ook ‘educatief’ genoemd worden (Pijpers, 2011; Vermeersch, 2016).
​
‘Kennis over anderen’
Vooraleer er kan gewerkt worden aan de ontwikkeling van kennis over anderen, moeten de kleuters eerst zelfbewust zijn. Dit kan achterhaald worden door bijvoorbeeld de ‘spiegelproef’ in de klas uit te voeren. Bij de analyse van de spiegelproef komt er duidelijk naar voor dat de kleuters in de derde kleuterklas al zelfbewust zijn. Daarom wordt de focus gelegd op de kennis over anderen. Pas wanneer de kleuters zelfbewust zijn, kunnen de kleuters verschillen en gelijkenissen tussen zichzelf en de anderen waarnemen. Dit is een belangrijk gegeven bij het verder werken rond de kennis over zichzelf en de anderen, omdat de kleuters altijd naar gelijkenissen gaan zoeken bijvoorbeeld: dezelfde hobby, geslacht, ... Op basis daarvan ontstaan er vaak vriendengroepen (Kohnstamn, 2016). Om elkaar beter te leren kennen kan de groepsgrootte aangepast worden en rekening gehouden worden met uiterlijke- en innerlijke kenmerken.
Onderzoeksmethodologieën
Onze onderzoeksgroep is de derde kleuterklas.
Het is belangrijk vooraleer gestart wordt met observeren (enerzijds concrete observaties en anderzijds observaties tijdens vrije momenten) dat het duidelijk is welke gegevens er achterhaald moeten worden. Zo moet eerst nagegaan worden in welke mate de kleuters zelf bewust zijn. Als er wordt opgemerkt dat de kleuters bewust zijn van zichzelf, dan pas kan er overgegaan worden naar het vrij vertellen over zichzelf. Op die manier kan er heel wat informatie verworven worden over de kleuter. Specifiek gericht op de eigen identiteit.
Vervolgens kan er achterhaald worden of de kleuters al iets/niets of juist veel weten over de ander. Noodzakelijk om te weten is dat deze kennis over anderen beïnvloedt kan worden door de relaties tussen de kleuters.
Tot slot wordt de kennis over anderen gemeten. Deze onderzoeken worden hieronder gedetailleerder beschreven.
Spiegelproef
Individuele opdracht
MATERIALEN
Schematische voorstelling
Spiegel
Post-its
Balpen
ORGANISATIE
Een rustige plaats.
UITLEG
De leerkracht vertelt de kleuter dat hij of zij plaats mag nemen voor de spiegel. Daarna vraag je de kleuter om te beschrijven wat hij of zij ziet in de spiegel. Vervolgens vraag je de kleuter om zijn of haar ogen te sluiten. Terwijl de ogen gesloten zijn, leid je de kleuter af door enkele zachte tikjes te geven op het volledige lichaam. Tijdens het laatste tikje, kleef je een post-it op de haarlijn van de kleuter. Daarna vraag je om zijn of haar ogen open te doen. Zonder verdere instructies te geven, geef je de kleuter de tijd om zichzelf opnieuw te bekijken in de spiegel. De bevindingen van deze opdracht noteer je het best op de schematische voorstelling. Deze opdracht is gebaseerd op het aspect zelfherkenning.
​
BIJLAGEN
In bijlage kan u de schematische voorstelling terugvinden. Dit bij het onderdeel 'bijlagen onderzoeksmethodologieën'.
Ontwerpen
Er is geen vaste volgorde bij de ontwerpen. Dit kan gekozen worden naargelang jouw klas.
Met de gegevens van de onderzoeksmethodologiën, worden er oplossingen aangeboden voor de onderzoeksvraag. Deze oplossingen worden ontwerpen genoemd. Wij ontworpen twaalf ontwerpen die hieronder op onze website bij ontwerpweek één en ontwerpweek twee nader toegelicht worden.
Inleidende activiteit: 'Wie ben jij?'
MATERIALEN
Laptop of cd-speler + cd.
ORGANISATIE
Zorg dat de kleuters zo zijn opgesteld in de kring dat ze de leerkracht allemaal goed zien.
UITLEG
Dit lied komt telkens terug tijdens de inleiding van elke activiteit, hierdoor zullen de kleuters opmerken dat er een samenhang is tussen de verschillende activiteiten. De taak van de leerkracht bij het uitvoeren van het lied is vooral een aangename sfeer creëren, nieuwsgierigheid aanwakkeren en een gevoel van veiligheid bieden.
Daarnaast weten de kleuters ook dat de opdrachten die volgen enerzijds over zichzelf gaan en anderzijds ook gericht zijn op het leren kennen van de ander.
​
DOELEN
IKid1 Basisvertrouwen ontwikkelen
IKid3 Zichzelf worden in verbondenheid met anderen
MUgr4 Overal muzische mogelijkheden zien en benutten
SErv2 De verscheidenheid van mensen als een rijkdom ervaren en deze benutten
​
MELODIE
Het lied kan geraadpleegd worden net voor de bijlagen bij de sfeerfoto's.
Foto nemen van elkaar
MATERIALEN
Fototoestel
Stappenplan
ORGANISATIE
Per twee, de kleuters kiezen zelf met wie ze werken.
Kleuters kiezen zelf de plaats.
UITLEG
De kleuters mogen zelf bepalen hoe ze op de foto staan. Die foto wordt genomen door een andere kleuter aan de hand van een stappenplan. Dit via een fototoestel. Belangrijk hierbij is dat de kleuters een innerlijk of uiterlijk kenmerk van zichzelf tonen.
DOELEN
MEmw1 Media enthousiast en positief aanwenden
IVzv3 Doelgericht en efficiënt handelen door taken te plannen, uit te voeren, erop te reflecteren en waar nodig bij te sturen in functie van zelfredzaam en zelfstandig
CULTURELE VAARDIGHEDEN
Waarnemen: het stappenplan.
Verbeelding: beslissen hoe de foto wordt gemaakt.
Conceptualisering: een foto nemen van elkaar.
Analyse: de gemaakte foto bekijken.
​
BIJLAGEN
In bijlage kunt u een stappenplan terugvinden rond het werken met een fototoestel.
Book Creator
MATERIALEN
IPads, app ‘Book Creator’, reclamefolders, kosteloos materiaal, kleurpotloden en tekenpapier.
​
ORGANISATIE
Rustige ruimte
​
UITLEG
De foto die gemaakt is bij ontwerp één, wordt gebruikt op de voorpagina van het boek.
Op de tweede pagina stelt de kleuter zichzelf voor aan de hand van een filmpje. Hierbij wordt vermeld wat hun naam is, hun leeftijd en de woonplaats. Hierna stelt de kleuter zijn of haar gezin voor, dit aan de hand van een tekening en ingesproken tekst. Vervolgens maakt de kleuter met zijn/haar lievelingskleur een tekening op de IPad. Op de volgende pagina kiest de kleuter foto’s uit reclamefolders van zijn/haar lievelingseten en drank. Daarna denkt de kleuter na wat hij/zij goed kan, hier maak je al leerkracht of kleuter een foto van. Als voorlaatste spreekt de kleuter zijn/haar droom in. Tot slot wordt de naam en klas in drukletters weergegeven. Eenmaal de boeken gemaakt zijn, kunnen andere kleuters deze bekijken en zo kennis opdoen van de anderen.
​
DOELEN
MEva2 Digitale audiovisuele vaardigheden ontwikkelen
IKid2 Een positief, realistisch zelfbeeld opbouwen
TOmn2 Een mondelinge boodschap overbrengen
TOmn1 Een mondelinge boodschap verwerken
​
CULTURELE VAARDIGHEDEN
Waarnemen: uitleg van de app ‘Book Creator’.
Verbeelding: antwoord geven op jouw vragen en deze verwerken in de app.
Conceptualisering: boeken van anderen raadplegen.
Analyse: klasgesprek over de boeken.
​
BIJLAGEN
Een voorbeeld hiervan, kan geraadpleegd worden bij de bijlagen.
Daarnaast kunt u ook een instructiefilmpje bij de bijlagen raadplegen rond de werking van de app 'Book Creator'.
Avatar creëren
MATERIALEN
IPad, computers, website ‘www.faceyourmanga.com’ en spiegels.
ORGANISATIE
Groepsgrootte is zelf te kiezen (wij namen een tiental kleuters).
Best al inloggen op de website voor de kleuters aanwezig zijn.
Computerlokaal
​
UITLEG
Bij dit ontwerp draait het om de uiterlijke kenmerken van de kleuters.
Hiervoor wordt de website ‘www.faceyourmanga.com’ gebruikt.
Eerst is het noodzakelijk om u te registreren om toegang te krijgen tot de website.
Het is belangrijk om stap voor stap te werken. Zo zorg je dat al de kleuters eerst het haar aanpassen, dan de oogkleur, ... Indien nodig kunnen de kleuters in een spiegel kijken om hun uiterlijke kenmerken waar te nemen. Eenmaal de Avatar volledig gemaakt is, wordt deze doorgestuurd naar de persoonlijke mail van de leerkracht.
​
DOELEN
SErv2 De verscheidenheid van mensen als een rijkdom ervaren en deze benutten
IKid2 Een positief, realistisch zelfbeeld opbouwen
TOmn3 Actief deelnemen aan een gesprek
​
CULTURELE VAARDIGHEDEN
Waarnemen: het kijken in de spiegel.
Verbeelding: de Avatar vormgeven.
Conceptualisering: de kleuters voeren gesprekken onderling.
Analyse: de Avatar linken aan de juiste kleuter.
Zoektocht met Avatars en wazige afbeeldingen
MATERIALEN
IPad, app ‘Scan’ en gekleurde QR-codes op de Avatars/wazige foto’s van de kleuters.
ORGANISATIE
Voor de zoekopdracht: Zoek als leerkracht een grote ruimte, bij voorkeur buiten. De Avatars worden hier op voorhand verstopt door de leerkracht.
Voor het inscannen van de QR-code: kleine groep (vier tot zes kleuters).
Groepen verdelen aan de hand van de sociometrix.
De kleuters worden aan elkaar vastgemaakt met sjaals aan hun armen.
De QR-codes krijgen een kleur die samenhangt met de kleur die de kleuters krijgen per groep.
​
UITLEG
In de kring zeg je als leerkracht tegen de kleuters dat de gemaakte Avatars/wazige foto’s verdwenen zijn. De kleuters moeten deze proberen te vinden. Het is belangrijk dat je meedeelt dat de kleuters enkel hun eigen kleur mogen nemen. Wanneer alle Avatars gevonden zijn, worden ze in kleine groep gescand met de app ‘Scan’. Zo leren ze elkaars uiterlijke kenmerken beter kennen.
​
DOELEN
SErv3 Samenwerken met anderen en zo bijdragen aan het realiseren van een gemeenschappelijk doel
SErv1 Zich engageren in relaties, daar deugd aan beleven en zich daarover uitdrukken
MEmw1 Media enthousiast en positief aanwenden
​
CULTURELE VAARDIGHEDEN
Waarnemen: kleuter van de Avatars/wazige foto’s bekijken.
Verbeelding: QR-codes vinden.
Conceptualisering: raden van wie het zou kunnen zijn.
Analyse: bevestigen of het antwoord juist of foutief is.
​
BIJLAGEN
In bijlage kunt u een stappenplan raadplegen rond het maken van QR-codes.
Eigen verhaal creëren
MATERIALEN
IPad, fotocamera, kosteloos materiaal en speelgoed.
ORGANISATIE
Rustige ruimte waar tafels aanwezig zijn.
Groepen van drie kleuters (één kleuter vertelt, één kleuter speelt na en de andere filmt).
Werken met een doorschuifsysteem, zodat elke kleuter de drie functies doorloopt.
Groepsverdeling via sociale kaart.
​
UITLEG
De leerkracht geeft de opdracht dat de kleuters een verhaal of herinnering vertellen over zichzelf.
Wanneer de kleuter begint te vertellen, probeert de andere kleuter dit na te spelen met speelgoed en kosteloos materiaal. De derde kleuter filmt dit verhaal.
De filmpjes van alle kleuters, worden allemaal op de computer geplaatst, zodat de andere kleuters dit kunnen bekijken. Op die manier doen ze kennis op van elkaar en luisteren ze naar elkaar.
​
DOELEN
MUva1 Tot kwaliteitsvol muzisch samenspel komen
MEva2 Digitale audiovisuele vaardigheden ontwikkelen
SErv3 Samenwerken met anderen en zo bijdragen aan het realiseren van een gemeenschappelijk doel
​
CULTURELE VAARDIGHEDEN
Waarnemen: de filmpjes bekijken van elkaar.
Verbeelding: beslissen wie welke rol opneemt en nadenken hoe ze het verhaal naspelen.
Conceptualisering: verschillen en gelijkenissen ontdekken.
Analyse: de filmpjes bekijken van elkaar.
Wie is het?
MATERIALEN
Twee laptops, kaarten met foto van elke kleuter en PowerPoint-presentatie.
ORGANISATIE
Rustige ruimte.
Tafel waar de twee laptops tegenover elkaar geplaatst kunnen worden (best dicht bij een stopcontact).
Groepsverdeling per twee via sociale kaart.
Elke kleuter gaat aan een laptop zitten.
​
UITLEG
Voor dit ontwerp heb je Microsoft PowerPoint nodig.
Als leerkracht voeg je alle foto’s van de kleuters in op een dia.
Wanneer alle kleuters erop zijn geplaatst, dan klik je op de eerste foto.
Ga nu naar het tabblad ‘animaties’. Kies voor ‘verdwijnen’ (staat onder einde). Rechts hiervan vind je ‘geavanceerde animatie’. Hierbij klik je op trigger (pictogram bliksem). Nu kan je aanduiden welke foto moet verdwenen worden. Deze stappen zijn ook visueel terug te vinden op een stappenplan in bijlage.
​
DOELEN
MZzo1 Gericht en intens waarnemen met de zintuigen
MEge1 De eigenheid en mogelijkheden van verschillende mediamiddelen en hun toepassingen ontdekken en begrijpen
MZgm9 Voldoende basisvaardigheden beheersen om een bewegingsspel te spelen en daarbij eenvoudige spelideeën kunnen toepassen en slim spelen
CULTURELE VAARDIGHEDEN
Waarnemen: de foto’s bekijken en letten op details.
Verbeelding: gerichte vragen stellen.
Conceptualisering: wegklikken van foto’s.
Analyse: is de foto die overblijft juist?
​
BIJLAGEN
In bijlage kunt u een stappenplan terugvinden met de uitleg hoe u als leerkracht het 'Wie is het spel?' kan maken.
Light Graffiti
MATERIALEN
Fototoestel of GSM, statief, verschillende soorten lichtjes, een donkere ruimte, tekenbord of een groot stuk papier, de checklist en het instructiefilmpje (nieuwsoverzicht).
​
ORGANISATIE
Rustige ruimte die je kan verduisteren.
Groepen van vier kleuters, opgesteld via de sociometrix.
​
UITLEG
Laat de kleuters naar het nieuwsoverzicht kijken voor meer informatie. Benadruk als leerkracht dat de kleuters het lichtje niet naar zichzelf richten, maar naar de camera. Vertel hen dat ze exact dezelfde en vloeiende bewegingen moeten maken. Vervolgens mogen ze experimenteren met de lichtjes. Hierna volgt de opdracht dat de kleuters een gemeenschappelijke interesse moeten vinden (bv. zwemmen). Daarna denken ze na hoe ze dit kunnen visualiseren aan de hand van light graffiti. Hierbij is samenwerken belangrijk. Om de foto te maken heb je een speciale functie nodig, namelijk ‘sluimerstand’ op de fotocamera en ‘lichtschilderij’ op de GSM.
​
DOELEN
SErv3 Samenwerken met anderen en zo bijdragen aan het realiseren van een gemeenschappelijk doel
MZrt2 De eigen bewegingen aanpassen aan statische en dynamische objecten door af te remmen, te stoppen, te vertragen, te versnellen en/of door van richting te veranderen, al dan niet met een voorwerp
MEge4 De audiovisuele bouwstenen van media herkennen, onderzoeken en hanteren
​
CULTURELE VAARDIGHEDEN
Waarnemen: nieuwsoverzicht en checklist bekijken.
Verbeelding: de gemeenschappelijke interesse zoeken en dit op een originele manier brengen.
Conceptualisering: de checklist bekijken en experimenteren met light graffiti.
Analyse: gemaakte foto’s bekijken.
​
BIJLAGEN
In bijlage kunt u een checklist op kleuterniveau terugvinden. Op deze manier kunnen de kleuters zelfstandig aan de slag. Dit bij het onderdeel 'stappenplannen'.
Bee-Bot
MATERIALEN
De Bee-Bot, de Bee-Bot mat, achtergrond mat, afbeeldingen van de kleuters, opdrachtkaarten en het nieuwsoverzicht op de laptop.
​
ORGANISATIE
Rustige ruimte met voldoende plaats om de Bee-Bot mat op de grond te kunnen leggen.
Groepen van drie kleuters, opgesteld via de sociometrix.
​
UITLEG
De kleuters kijken naar het nieuwsoverzicht. Vervolgens stelt de leerkracht een vraag aan de kleuters. Deze vraag staat op een opdrachtkaart. Als het antwoord correct is, mag de Bee-Bot rijden naar de foto van die kleuter in de Bee-Bot mat. De kleuters programmeren de Bee-Bot zelf. Zorg ervoor dat elke kleuter eens aan bod komt. Zo wordt de kennis over de ander versterkt.
​
DOELEN
SErv3 Samenwerken met anderen en zo bijdragen aan het realiseren van een gemeenschappelijk doel
MEge1 De eigenheid en mogelijkheden van verschillende mediamiddelen en hun toepassingen ontdekken en begrijpen
WDlw7 Logisch en algoritmisch denken
​
CULTURELE VAARDIGHEDEN
Waarnemen: bekijken van het nieuwsoverzicht.
Verbeelding: opdrachtenkaarten interpreteren.
Conceptualisering: programmeren van de Bee-Bot.
Analyse: nagaan of het antwoord correct is.
​
BIJLAGEN
In bijlage kunt u een voorbeeld vinden van een opdrachtenkaart. Daarnaast kunt u ook een sjabloon terugvinden voor in de Bee-Bot mat. Dit bij het onderdeel 'Bijlagen Bee-Bot'.
Puzzel Box
MATERIALEN
IPad, app 'Puzzel Box' en klaslijst met het aantal puzzelstukken per kleuter.
​
ORGANISATIE
Het klaslokaal.
Zorg ervoor dat je alle foto’s van de kleuters op voorhand invoegt op de app.
Groepen van twee kleuters, opgesteld via de sociometrix.
​
UITLEG
Laat de kleuters eerst naar het nieuwsoverzicht kijken.
De ene kleuter kiest een foto van iemand van de klas en omschrijft dit aan de andere kleuter.
Die moet raden wie er afgebeeld staat. Eenmaal het geraden is, kan er begonnen worden aan de puzzel. In de puzzelstukken kan er gedifferentieerd worden. Tijdens deze opdracht wordt er stilgestaan bij de uiterlijke kenmerken van de kleuters.
​
DOELEN
SErv2 De verscheidenheid van mensen als een rijkdom ervaren en deze benutten
MZzo1 Gericht en intens waarnemen met de zintuigen
MEge2 Passende mediamiddelen kiezen, gebruiken en combineren in functie van een beoogd doel
​
CULTURELE VAARDIGHEDEN
Waarnemen: bekijken van het nieuwsoverzicht.
Verbeelding: rollen bespreken.
Conceptualisering: raden welke foto de ander heeft gekozen.
Analyse: is het antwoord correct of foutief?
​
BIJLAGEN
In bijlage kunt een een instructiefilmpje terugvinden onder de noemer 'nieuwsoverzicht'. Dit bij het onderdeel 'bijlagen nieuwsoverzicht'.
Mannequin Challenge
MATERIALEN
Fotocamera, Movie Maker, een beamer, groot scherm en materialen uit de klas.
​
ORGANISATIE
Het klaslokaal.
Klassikale opdracht.
​
UITLEG
Laat de kleuters eerst naar het nieuwsoverzicht kijken.
Vervolgens denken ze na over wat ze graag doen (innerlijk kenmerk). Dit wordt in de kring overlopen.
Maak de afspraak dat de kleuters stil blijven staan tot ‘stop’ wordt gezegd.
De kleuters gaan in positie staan als een standbeeld. Je gaat als leerkracht al filmend rond bij alle kleuters.
Dit filmpje voeg je in, in Movie Maker. Je zet er ook een melodie onder. Als het gemonteerd is, wordt het samen bekeken met de kleuters.
​
DOELEN
SErv2 De verscheidenheid van mensen als een rijkdom ervaren en deze benutten
IVzv1 Keuzes willen, durven en kunnen maken door betekenis te geven aan die keuzes en daar de verantwoordelijkheid voor opnemen
MEge1 De eigenheid en mogelijkheden van verschillende mediamiddelen en hun toepassingen ontdekken en begrijpen
​
CULTURELE VAARDIGHEDEN
Waarnemen: bekijken van het nieuwsoverzicht.
Verbeelding: nadenken wat ze graag doen.
Conceptualisering: als een standbeeld blijven staan.
Analyse: de Mannequin Challenge bekijken op groot scherm.
​
BIJLAGEN
In bijlage kunt u een instructiefilmpje raadplegen onder de noemer 'nieuwsoverzicht'.
Hoe veilig omgaan met media in de klas?
- Zorg voor een veilige beeldvorming, bijvoorbeeld Youtube kids.
- Op de IPad gebruikersinstellingen instellen, zodat de kleuters enkel en alleen op bepaalde apps kunnen surfen.
- Kinderbrowser installeren, zoals: MyBee en Neflix kids.
- Zorg ervoor als je een app kiest dat je rekening houdt met volgende zaken: herhaling, herkenning, duidelijke pictogrammen, virtueel decor, auditieve en visuele feedback en interactiviteit.
- Stel goede regels op. Bijvoorbeeld dat de kleuters voorzichtig moeten zijn met overal op te klikken, zodat ze niet op dingen terechtkomen waar ze niet horen.
- Het is essentieel om kleuters van vier tot zes jaar, maximum twintig à dertig minuten per dag bezig te laten zijn met media.
- Praat over het gebruik van media.
"There was no one near to confuse me, so I was forced to become an original."
Joseph Haydn
Copyright by VIVES campus Kortrijk & Tielt
Zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van zowel de promotor(en) als de auteur(s) is overnemen, kopiëren, gebruiken of realiseren van deze uitgave of gedeelten ervan verboden.
Voor aanvragen tot, of informatie i.v.m. het overnemen en/of gebruik en/of realisatie van gedeelten uit deze publicatie, kunt u zich wenden tot VIVES, Doorniksesteenweg 145, 8500 Kortrijk. Telefoonnummer: 051/400240 of via e-mail: sandra.devylder@vives.be.
Voorafgaande schriftelijke toestemming van de promotor(en) is eveneens vereist voor het aanwenden van de in dit afstudeerwerk beschreven (originele) methoden en materiaal en voor de inzending van deze publicatie ter deelname aan wetenschappelijke prijzen of wedstrijden.